Ο όρκος των Φιλικών του
Νίκου Εγγονόπουλου
Η επέτειος της Επανάστασης του 1821 έχει κακοτυχίσει,
καθώς τα 100 χρόνια συνέπεσαν με μια εθνική τραγωδία και τα 150 με μια
δικτατορία.. . ακόμα μια εθνική καταστροφή!
Στα χρόνια της ιταλογερμανικής Κατοχής το 1821
ταυτίστηκε με τον απελευθερωτικό αγώνα που ονομάστηκε Αντίσταση. Σε συνθήκες
κοινωνικών αγώνων οι φορείς των τελευταίων ανάδειξαν (σε βάρος της ιστορικής
οντολογίας) τη λαϊκότητα της Επανάστασης και εκθείασαν εκ των υστέρων λαϊκούς
ηγέτες σύμφωνα με τα δικά τους μέτρα και κριτήρια. Αλλά και η εξύμνηση των
«ηρώων», τόσο ανόμοιων και τόσο συναιρούμενων σε μια φευγαλέα σύνθεση, δεν
καταφέρνει να αποφύγει την κρατική μονοδιάστατη και ομογενοποιητική οπτική. Ειρήσθω εν παρόδω: αυτή η οπτική του νέου κράτους
έχει τις ρίζες του σε καιρούς προεπαναστατικούς, πολέμησε στη συνέχεια εναντίον
της επανάστασης και, τελικά, καθόρισε τη φύση και το χαρακτήρα του νέου
ελληνικού κράτους.
Παρατηρώ ότι ο επικείμενος εορτασμός της επετείου
αυτού του «παλίμψηστου» που συνθέτει το 1821 τρομάζει, γιατί μπορεί να
προσφέρει έδαφος σε τυφλούς κοινωνικούς ή και κομματικο-πατριωτικούς σπασμούς.
Έτσι συμβαίνει κάθε φορά που η «υπεραναπληρωτική» εσωτερίκευση της Ιστορίας
συνεπάγεται συμπεριφορές που δεν είναι υποχρεωτικά ανώδυνες και εθιμοφρονικές. Τότε η Ιστορία ως διανοητική στάση, αν όχι ως
επιστήμη, κάτι έχει χάσει: την πολιτισμική δυναμική της! Διαμορφώνεται κατ' αυτό τον τρόπο μια προσέγγιση της
ιστορίας ως χρονολόγιο, μια ιστορία με παράθεση ονομάτων χωρίς περιεχόμενο
πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών διεργασιών, μια ιστορία εντέλει χωρίς
πολιτική και χωρίς κοινωνία.
Δεν ελπίζω ότι τη φορά αυτή, στις συνθήκες της
υποβάθμισης και φτωχοποίησης της ελληνικής κοινωνίας, της εκχώρησης εθνικής και
λαϊκής κυριαρχίας, τα πράγματα θα είναι καλύτερα και ότι το 1821 θα εορταστεί
με την τιμή, τον ενθουσιασμό, αλλά και τον αναστοχασμό και τη νηφαλιότητα που
αξίζει στην ιδρυτική πράξη του σύγχρονου ελληνικού κράτους, η οποία ταυτόχρονα
υπήρξε ένα κορυφαίο δημοκρατικό γεγονός για όλο τον κόσμο.
Για τους ίδιους τους Ευρωπαίους και την Ευρώπη, που
ασφυκτιούσαν κάτω από την αυταρχικότητα και τον ολοκληρωτισμό της Ιερής
Συμμαχίας και του πρωτοστάτη της Μέτερνιχ. Αλλά και για την Ανατολή, την
οθωμανοκρατούμενη, για τους λαούς της Μικράς Ασίας, της Μέσης Ανατολής και των
ακτών της μεσογειακής Αφρικής!
Κωνσταντίνος Αντ. Κατσουρός
