Υγεία: τα Δημόσια Αγαθά, το Νέο Κράτος και οι ανάγκες των τοπικών κοινωνιών!

Δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι έγινε μια απόπειρα κινητοποίησης Ναξιωτών, με πρωτοβουλία πολιτικοποιημένων υποκειμένων, με καλή θέληση, για τα προβλήματα τα οποία ήδη αντιμετωπίζει ή που πρόκειται να αντιμετωπίσει η ναξιακή κοινωνία από την συρρίκνωση ή την συγχώνευση ή και την κατάργηση του Νοσοκομείου-Κέντρου Υγείας Νάξου. Θεμιτή, επιβεβλημένη η κινητοποίηση: κινδυνεύει να εξαφανιστεί ο δημόσιος χαρακτήρας της υγείας, το Εθνικό Σύστημα Υγείας, η Υγεία ως δημόσιο αγαθό.
Κινητοποιήσεις έγιναν στα νησιά των Κυκλάδων. Στην Πάρο η κινητοποίηση προσέλαβε τα χαρακτηριστικά συλλογικής δράσης και κοινωνικού κινήματος. Πράγματι, θα ήταν χρήσιμο να σταθούμε στην κινητοποίηση των Παριανών για τα όσα διδάσκει στα Κυκλαδονήσια. Μπροστά σ' αυτήν, η κινητοποίηση της Νάξου μοιάζει με οπερέτα.
Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα του πολιτικού συστήματος της μεταπολίτευσης υπήρξε, από τη μεριά του, η διαμόρφωση προσδοκιών που απευθύνονταν στην κοινωνία και καλλιεργούνταν με αυξητικές τάσεις. Η κοινωνία, με τη σειρά της, προσλάμβανε αυτές τις «προσδοκίες» και τις διαμόρφωνε σε αιτήματα που απευθύνονταν μέσω των κομμάτων ή των συνδικάτων στο πολιτικό σύστημα, αξιώνοντας την υλοποίησή τους. Έτσι, μεταξύ των άλλων όλων, φτάσαμε και στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Ένα «σύστημα» που περιελάμβανε εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό, διαφορετικές εργασιακές και μισθολογικές σχέσεις, ανεπτυγμένη τεχνολογία, εγκαταστάσεις σύγχρονες, ανύπαρκτες κατά το παρελθόν. Μια αδύναμη κοινωνία διεκδίκησε αιτήματα που αναφέρονταν στα «συστήματα ευημερίας» των ανεπτυγμένων κοινωνιών από ένα ανολοκλήρωτο πολιτικό σύστημα, του οποίου σκοπός του πολιτεύεσθαι ήταν η αυταρχική διαχείριση των κοινωνικών αναγκών και των αιτημάτων.
Έτσι, οι ελλιπείς δομές του Εθνικού Συστήματος Υγείας, ήδη από τη γέννησή του, η γεωμετρική αύξηση των ελλείψεων που παρατηρήθηκαν στην πορεία του, με υπαιτιότητα της Πολιτείας κυρίως, αλλά και η παθητικότητα που χαρακτήρισε τους αγώνες των αιτημάτων για την υγεία από τις τοπικές κοινωνίες, οι παθογένειες που αναδείχτηκαν στις σχέσεις ιατρικού προσωπικού και πολιτείας, ιατρικού προσωπικού - πολιτείας και ασθενών - πελατών - ψηφοφόρων οδήγησαν στις περισσότερες των περιπτώσεων στην απαξίωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας από τους πολίτες-νησιώτες.
Κατ' επέκταση, και οι αντιδράσεις τους στην ενδεχόμενη συγχώνευση, συρρίκνωση ή και κατάργηση του Εθνικού Συστήματος στις Κυκλάδες υπήρξαν αδέξιες, αδύναμες και ατυχείς, με εξαίρεση αυτήν της Πάρου, που μόνη της, χωρίς την κινητοποίηση των Κυκλάδων, νησιωτών και θεσμών, δεν έχει πολλά περιθώρια επιτυχίας. Κι όχι μόνο: αρκετοί, πάρα πολλοί από τους συμπατριώτες μας, σκέφτηκαν ότι ο ιδιωτικός τομέας, η αγορά, θα ήταν μια αρκετά συμφέρουσα λύση στο πρόβλημα, αφού πλέον ο δημόσιος τομέας, ειδικά αυτή την περίοδο της κρίσης, αδυνατεί να αναλάβει και να ανταποκριθεί στις «δεσμεύσεις» του. Πολλώ μάλλον που δημόσιου χαρακτήρα θεσμοί (Δήμοι, Περιφέρεια) δεν είναι αρνητικοί σε μια τέτοια εξέλιξη και επικροτούν τις θέσεις περί κρατικού υδροκεφαλισμού στην Ελλάδα. Δεν γνωρίζω αν οι υποστηρικτές, τοπικοί «άρχοντες», τέτοιου είδους απόψεων κατανοούν ότι χωρίς αυτόν τον «υδροκεφαλισμό» είναι αμφίβολο αν μπορεί να υπάρξει τοπική «αυτοδιοίκηση», όπως αυτοί την άσκησαν και την ασκούν.
Αντιθέτως, οι Δήμοι, παρά τις ενδεχόμενες ή πιθανές αμφιταλαντεύσεις τους, προσχώρησαν στη λογική του «μικρού ευέλικτου» δημόσιου τομέα, και στην εκχώρηση δημόσιων αγαθών στις αγορές: όπως διαμορφώνεται το «μικρό κράτος» παρέχει τη δυνατότητα στους μεγάλους τοπικούς δημοτικούς συνδυασμούς, κατ' επέκταση στα κόμματα και στους μηχανισμούς τους, να δρουν τοπικά και να διαμορφώνουν τις πελατείες τους από τη δεξαμενή του νέου «στρατού» των ανέργων και εκείνων που βρίσκονται στο όριο της φτώχειας.
Αλλά και συλλογικοί παραγωγικοί οργανισμοί που, όπως στην περίπτωση της Νάξου, συγκαταλέγουν στις τάξεις τους μεγάλο αριθμό μελών, επηρεάζοντας, αν όχι ελέγχοντας, οικονομικά τον μισό νησιωτικό Ναξιώτικο πληθυσμό, αποδέχτηκαν τη λογική της αγοράς, παρά τις κρατικές πρόνοιες που έχουν δεχθεί από τον κρατικό μηχανισμό - από τη φορολογία - κατά το παρελθόν. Η μέχρι σήμερα πολιτική ιδεολογία Δημοτικών και Διοικητικών Συμβουλίων αποδείχτηκε ότι δεν επηρεάζει καθόλου τις επιλογές τους. Το βασικότερο των επιχειρημάτων, απ' όσα προβλήθηκαν κατά τη «διαπραγμάτευση» με τον ιδιωτικό φορέα, η «αεροκομιδή»: μόνο την ημέρα σάς επιτρέπεται να αρρωστήσετε βαριά, τη νύκτα δεν μπορείτε να πάτε στην εντατική! Όσο για όλ' τ' άλλα, ελλείψεις των ιδιωτικών εταιρειών κλπ. δεν φαίνεται μέχρι σήμερα να προκαλούν τις αντιδράσεις ή και να προβληματίζουν όλους εκείνους που θα ασφαλιστούν σ' αυτές. Άλλωστε αρκετοί ντόπιοι επαγγελματίες θα ενταχθούν στη λειτουργία των εταιρειών εξουδετερώνοντας πιθανές λειτουργικές τους ατέλειες. Για ποιους λόγους η αεροκομιδή, όπως πληροφορούμαι, προβλήθηκε ως το κατ' εξοχήν επιχείρημα εκείνων που επιδιώκουν να διατηρηθεί ο δημόσιος χαρακτήρας της Υγείας είναι αρκετά ευλογοφανείς. Να σημειώσουμε ότι οι περισσότεροι από τους θιασώτες του δημόσιου χαρακτήρα είναι καλών προθέσεων. Ωστόσο δεν συναντούν τη συναίνεση την οποία περίμεναν. Η επιμονή για την ανασύσταση ενός κατεστραμμένου κρατικού μοντέλου για το δημόσιο αγαθό προβληματίζει.
Ζούμε σε μιαν άλλη, καινούρια εποχή που, όπως ομολογούν όλοι, δεν έχει το προηγούμενό της στην Ελληνική ιστορία. Οι θιασώτες του δημόσιου χαρακτήρα της υγείας στη Νάξο και άλλων αγαθών, βρίσκονται στην δυσάρεστη θέση να παραγνωρίζουν ή να αφήνουν στην άκρη όλα όσα, ανθρώπους, νοοτροπίες και πρακτικές, οδήγησαν στην απαξίωση του εθνικού συστήματος στη Νάξο ως δημόσιου αγαθού, προκειμένου να υποστηριχτεί ο δημόσιος χαρακτήρας της υγείας, να μην μπορούν να προτείνουν τίποτ' άλλο εκτός από τη «συντήρηση», «διατήρηση», «αυτοτέλεια» του «Κέντρου Υγείας-Νοσοκομείου Νάξου». Με κάποιες βελτιώσεις, μελέτες και οργανοχρονοδιαγράμματα, και αναβάθμιση προσωπικού,.. όλα άξια λόγου βέβαια...αλλά ποιος είναι διατεθειμένος πλέον να ακούει για και να υπερασπίζεται θεσμούς που στην κοινή λογική έχουν απαξιωθεί, με υπαιτιότητα, εξ ίσου σοβαρή μ' εκείνη της Πολιτείας, των ίδιων των λειτουργών τους;
Το πρόβλημα εντοπίζεται στο ότι δεν υπάρχει, δεν διαμορφώνεται μια άλλη πρόταση, έξω από την κρατικιστική-οικονομίστικη λογική και την λογική του κέρδους. Ούτε για σήμερα ούτε για αύριο, το μέλλον. Η μόνη πρόταση, αυτή που υλοποιείται, διατυπώθηκε με ευκρίνεια από τον υπουργό διοικητικής μεταρρύθμισης κ. Μανιτάκη: το νέο κράτος θα διαχειρίζεται μόνον εκείνες τις παραγωγικές δραστηριότητες κι εκείνες τις υπηρεσίες που δεν συμφέρουν τον ιδιωτικό τομέα, την αγορά, να τις αναλάβει!
Ο έγκριτος κ. Μανιτάκης είναι σαφής: δημόσια αγαθά, όπως η εργασία, η ενέργεια, το νερό, η εκπαίδευση, η κοινωνική ασφάλιση, τα ανθρώπινα δικαιώματα, κ. ά. θα εξακολουθήσουν να έχουν δημόσιο χαρακτήρα μόνο αν αυτό είναι το συμφέρον των αγορών, και οι δημόσιες υπηρεσίες θα λειτουργούν ακολουθώντας τους κανόνες που ρυθμίζουν τη λειτουργία των ιδιωτικών επιχειρήσεων: για παράδειγμα, εργασία μέχρι τα 67 ή και παραπάνω, χαμηλούς μισθούς και συντάξεις, περιορισμένες κοινωνικές παροχές και ασφαλίσεις, ελεγχόμενα εργασιακά δικαιώματα.
Δεν πρόκειται για μελλοντικό σενάριο. Αυτό το Κράτος κτίζεται ήδη. Την εφαρμογή του μπορείτε να την παρακολουθήσετε αν έχετε τα μάτια και τ' αυτιά σας ανοικτά, γιατί οικοδομείται αθόρυβα και δεν ακολουθεί επικοινωνιακές μεθοδεύσεις. Μπορούμε να αναφερθούμε σ' αυτή την κατασκευή μιαν άλλη φορά.
Ας περιοριστούμε για την ώρα να τονίσουμε ότι:
η κατάρρευση του Συστήματος Υγείας επήλθε παντού στον κόσμο όπου εφαρμόστηκαν μνημονιακές πολιτικές. Η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση.
Πολλοί υποστηρίζουν ότι η επαρχία, τα νησιά πρωτίστως, θα «αντέξουν» περισσότερο χρονικό διάστημα στην κρίση: η επαρχία, η Νάξος εν προκειμένω, έχει ακόμα λίπος για να φαγωθεί!
Αλλά, πόσο εκτιμάται και μπορεί να μετρηθεί το «λίπος»; Για πόσο ακόμα θα είμαστε λιπαροί; Καθώς μάλιστα εξαφανίζεται η χρηματοπιστωτική δυνατότητα των νησιωτών και η δυνατότητά τους να διαθέτουν χρήματα;
Αν παρατηρήσετε, στη Νάξο, όπως συμβαίνει και σε κάθε άλλη ελληνική επαρχία, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, αρχικά πλήττονται οι θεσμοί. Υγεία, Παιδεία, Δήμος είναι οι θεσμοί που δέχονται τις συνέπειες της πολιτικής που υιοθετεί η δημοσιονομική προσαρμογή, η εσωτερική υποτίμηση, η ύφεση, η περί του μικρού και ευέλικτου κράτους θεώρηση και οργάνωση της κοινωνικής συγκρότησης. Αλλά και οι δημόσιες και ιδιωτικού δικαίου υπηρεσίες, τα ελεύθέρα επαγγέλματα, ο τουρισμός, η αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή, μικροί και μεσαίοι «νοικοκυραίοι» γνωρίζουν ήδη ή πρόκειται να γνωρίσουν τις δουλείες που επιβάλει η πολιτική της δημοσιονομικής καθαρότητας, εφόσον δεν ανταποκριθούν και δεν προσαρμόσουν τη ζωή τους στις προδιαγραφές αυτού του νέου κράτους.
Αλλά και ο ιδιωτικός τομέας, από εκείνον του τουρισμού μέχρι την τοπική αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγική δραστηριότητα, πόσο και μέχρι πότε μπορούν να αντέξουν στις πιέσεις του ανταγωνισμού που μπορούν να επιβάλουν εξωγενείς, εκτός Κυκλαδίτικης παραγωγής, εταιρείες και μηχανισμοί που ήδη δραστηριοποιούνται, για να αναλάβουν και να εντάξουν στις επιχειρηματικές δραστηριότητές τους τον τουρισμό, την τοπική αγροτική και κτηνοτροφική αγορά, τις δυνατότητες στον ενεργειακό τομέα, σε δραστηριότητες του Δήμου κ. ά.; Πόσο οι τοπικοί επιχειρηματίες μπορούν να αντέξουν την ασυδοσία των Τραπεζών;
Όλα αυτά τα οποία ακροθιγώς θίγονται εδώ οφείλουν να σκεφτούν όλοι όσοι δεν επιθυμούν αυτό το μέλλον για τον τόπο τους. Οι ιδεολογίες προσπερνούνται από την ωμή πραγματικότητα. Ο μαρξισμός δεν μπορεί να λύσει το ζήτημα της ύφεσης. Ο αναρχισμός δεν μπορεί να λύσει προβλήματα όπως την ανάγκη για τοπική αυτοδιοίκηση που ασκείται υπέρ του λαού. Ο κεϋνσιανισμός, πλέον, το πρόβλημα της ανεργίας. Ο κομμουνισμός των συμβουλίων.........τι; Η Νάξος, οι Κυκλάδες, οδηγούνται στην κατάρρευση. Οι νησιώτες, με μία μόνο κυρίαρχη παραγωγική δραστηριότητα είναι καταδικασμένες να ζουν σε μια υπάλληλη παραγωγική δομή και για το λόγο αυτό στην καθυστέρηση κι ό,τι αυτή συνεπάγεται για την κοινωνική, πολιτισμική, παραγωγική και διοικητική οργάνωσή τους: η εργατική τους δύναμη έχει απελπιστικά υποβαθμισθεί, τα δικαιώματά τους ως εργαζομένων έχουν παραβιαστεί κατάφορα, οι μισθοί τους εξαρτώνται από την «διακριτική ευχέρεια» του εργοδότη τους, οι συνταγματικές ελευθερίες τους δεν είναι παρά ο μανδύας που καλύπτει την αλόγιστη δύναμη της διαφθοράς και της διαπλοκής των νέων διαχειριστών μιας κοινωνίας του 1/3. Οι παραγωγικές δραστηριότητες των νησιωτικών κοινωνιών θα υπάρχουν στο μέτρο και στο βαθμό που πρόκειται να είναι συμπληρωματικές άλλων οικονομιών σχεδιασμών, προϋπολογισμών!!! Δηλαδή, τόσο η τουριστική δραστηριότητα όσο και η αγροτοκτηνοτροφική παραγωγή θα είναι καλοδεχούμενες στο μέτρο και στο βαθμό που θα ενισχύουν άλλα κέντρα οικονομικού σχεδιασμού και ελέγχου. Ήδη η αγροτοκτηνοτροφική παραγωγή της Ελλάδας ετεροκαθορίζεται από τις νόρμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκαλώντας την χρέωση ολόκληρου του παραγωγικού δυναμικού αλλά και την εξαφάνιση σειράς ειδικοτήτων και παραγωγικών αναπτυξιακών δυνατοτήτων μέσω των επιχορηγήσεων. Οι υπάκουοι νησιώτες θα έχουν νομική προσωπικότητα, θα μπορούν δηλαδή να έχουν κοινωνική και οικονομική οντότητα, συμβολαιογράφο, δικηγόρο, δικαστήριο και θέση στη νέα θεσμική πραγματικότητα του μικρού αλλά ευέλικτου κράτους, που υπακούει στους κανόνες και στις ρυθμίσεις της αγοράς, μόνον αν ευθυγραμμίζονται με τους κανόνες αυτής της νέας θέσμισης. Από ήττα σε ήττα, οφείλουμε να αντιδράσουμε! Να εμπιστευτούμε ο ένας τον άλλο και να επιτύχουμε τη μεγαλύτερη δυνατή κινητοποίηση κοινωνικών δυνάμεων και δυνατοτήτων που έχουμε στη διάθεσή μας: η κινητοποίηση του ανθρώπινου παράγοντα αποτελεί τον ουκ άνευ όρο για το όποιο εθνικό σχέδιο που αποσκοπεί στη νέα θεσμική συγκρότηση της κοινωνίας μας. Να αποκαλύψουμε τις εστίες στις οποίες φωλιάζει ο φόβος που τον προκαλούν και τον διαχειρίζονται οι άνθρωποι των αγορών. Να αποκαλύψουμε τους μηχανισμούς ελέγχου και χειραγώγησης. Να ανακαλύψουμε τις δικές μας δεξιότητες και την κατανομή ειδικεύσεων και ρόλων που οφείλουμε να αναλάβουμε και να αναπτύξουμε τόσο σαν νησιά όσο και σαν νησιώτες μέσα στο Κυκλαδίτικο Αρχιπέλαγος. Να σταθούμε κριτικά απέναντι στην ελληνική εκδοχή των «συστημάτων ευημερίας», όπως το σύστημα υγείας και να επινοήσουμε καινούρια συστήματα, περισσότερο αυτοτελή και αυτοδίκαια, στα μέτρα και στις δυνατότητες των ανθρώπων και των τόπων τους, ώστε να μην έχουν την ανάγκη από κρατικές νόρμες και αγορές. Να ανακαλύψουμε δηλαδή το κράτος που εμείς θέλουμε, και να προχωρήσουμε στη νέα θεσμική συγκρότηση της Ελληνικής κοινωνίας. Αν δεν επιτύχουμε αυτό το σκοπό δεν θα μπορέσουμε να υπερασπιστούμε ζωτικά συμφέροντα της κοινωνίας, που σχετίζονται με τους όρους παραγωγής και αναπαραγωγής της ελληνικής κοινωνίας... 

Γένοιτο! 

Αθήνα 16 Μαΐου 2013      Κωνσταντίνος Αντ. Κατσουρός